Op dinsdag 2 mei start in de Sint-Baafskathedraal in Gent de 3de fase van de restauratie van het Lam Gods.
Op dinsdag 2 mei worden de panelen van het bovenste register van de binnenste panelen in de kathedraal gedemonteerd en overgebracht naar het Museum voor Schone Kunsten in Gent. Omwille van het delicate van deze operatie zal de kathedraal die dag gesloten zijn voor bezoek.
Voor de aanpak van deze derde fase kan veel ervaring geput worden uit de twee voorgaande fases. Ook hier zijn veel overschilderingen aanwezig. “De methodiek zal dan ook grotendeels dezelfde zijn,” lichtte Maaike Blancke van Bressers Architecten toe:
• “In de eerste plaats worden de verflagen gefixeerd en de vernis verwijderd.
• Hierna zullen de overschilderingen onderzocht worden.
• Het verwijderen van oude retouches, overschilderingen en tussenvernissen staat vervolgens op het programma.
• In een laatste fase zullen reversibele retouches worden aangebracht ter hoogte van de lacunes en sleetse delen en wordt het geheel afgewerkt met een vernis.
• Ook zullen de houten drager en de lijsten gerestaureerd worden.
Het bovenregister van de binnenste panelen van het retabel bestaat uit zeven panelen, die zowel op picturaal, als op vlak van aanpak veel van elkaar verschillen.
De drie centrale panelen, de tronende Onze-Lieve-Vrouw, de tronende Godheid en de tronende Johannes de Doper, zijn in 1796 geconfisqueerd en naar Parijs gebracht om tot 1815 in Musée Napoléon te blijven en hierna teruggeplaatst te worden in de kathedraal. De problematiek van deze panelen zal grotendeels gelijkaardig zijn aan de panelen van de eerste en tweede periode. Er zijn veel retouches aanwezig ter hoogte van het haar en de schaduwpartijen en tevens overschilderingen op het goud in de nissen. Aan de bovenzijde is het oorspronkelijke paneel ingekort en de voegen van de houten drager zijn zichtbaar aan voorzijde.
De grootste uitdaging bij de restauratie is de restauratie van de persbrokaten, aanwezig op de achtergrond (eredoeken) van de drie panelen. Persbrokaten zijn dunne, rechthoekige blaadjes tin. Deze worden geperst in een mal, waardoor reliëf ontstaat. Hierna worden ze verguld deels geschilderd. Deze werden geplaatst op zowel schilderijen, als beeldhouwwerk om brokaten (dure, exclusieve zijdeweefsels) te imiteren.
De zijluiken bestaan uit Adam en Eva en de zingende en musicerende engelen. Ook deze hebben een heel eigen geschiedenis en problematiek.
De zingende en musicerende engelen werden in 1816, samen met de andere zijpanelen, behalve Adam en Eva, verkocht aan een kunsthandelaar. Na een aantal omzwervingen komen deze panelen in 1821 in Berlijn terecht. In 1894 worden deze panelen overlangs in tweeën gezaagd en geparketteerd om alle beschilderde oppervlaktes tegelijk te kunnen tonen. Na de Eerste Wereldoorlog en het Verdrag van Versailles worden de panelen in 1919 teruggebracht naar de kathedraal als vergoeding voor oorlogsschade. Deze panelen bevatten veel jeugdbarsten. Ook de parkettage aan de achterzijde van de panelen creëert een extra uitdaging bij de restauratie.
Adam en Eva werden niet verkocht in 1816, maar werden in 1861 aangekocht door de Belgische staat en kregen een plaats in het KMSKB. In 1921 worden deze panelen in bestendig depot gegeven aan de kathedraal en wordt het Lam Gods terug in zijn geheel getoond in de kathedraal. De lijsten en houten dragers zijn reeds tijdens fase 1 aangepakt. Bij deze panelen is het hoofdzakelijk de grote oppervlakte aan overschilderingen waar de uitdaging ligt.
